Iταλία: Η αποτυχία της απελευθέρωση των τιμών στα καύσιμα επιβαρύνει τους καταναλωτές
Χαμένοι στη λαίλαπα των τιμών ρεκόρ των καυσίμων, οι οδηγοί στην Ιταλία αναζητούν τρόπους εξοικονόμησης χρημάτων. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια θα έβρισκαν φθηνότερες τιμές στις λεγόμενες «λευκές αντλίες», πρατήρια εμπόρων λιανικής πώλησης καυσίμων, μη συνδεδεμένοι με τους μεγάλους βιομηχανικούς ομίλους. Σήμερα, ελάχιστες από αυτές έχουν απομείνει και η τιμή που εμφανίζεται στα συγκεκριμένα πρατήρια είναι κάθε άλλο παρά ανταγωνιστική.
Οι πρώτες λευκές αντλίες εμφανίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και έγιναν πολλές την επόμενη δεκαετία, με τη διαφορά των τιμών να φθάνει τα δέκα λεπτά ανά λίτρο, μερικές φορές και περισσότερο. Αυτή ήταν η περίοδος της μεγαλύτερης ανάπτυξης, όταν τα πρατήρια καυσίμων χωρίς λογότυπο αυξήθηκαν σε περίπου 7.000, σε σύνολο άνω των 21.000 – ο μεγαλύτερος αριθμός από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Αυτοί οι διανομείς δεν συνδέονται με πετρελαϊκές εταιρείες και προμηθεύονται τα καύσιμα από τη χονδρική αγορά ή από το διυλιστήριο. Γεγονός που, τυπικά, θα έπρεπε να αποτελεί πλεονέκτημα. Διότι «οι διαχειριστές των πιο διάσημων εμπορικών σημάτων έχουν συχνά συμβάσεις που θέτουν διαφορετικά όρια στη διαμόρφωση των τιμών, οπότε προσφέρουν μικρότερη ελευθερία επιλογής», εξηγεί ο πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Καταναλωτών, Μασιμιλιάνο Ντόνα. Οι χαμηλότερες τιμές ευνοούν επίσης μια πιο λιτή δομή: κανένα μάρκετινγκ, μηδενική διαφήμιση, πολύ λίγοι υπάλληλοι.
Στη συνέχεια, υπάρχουν οι λεγόμενοι «συμβασιούχοι»: ένας ιδιώτης συνάπτει συμφωνία με μια εταιρεία για την πώληση μόνο των καυσίμων της. Η μάρκα είναι γνωστή, αλλά οι τιμές είναι χαμηλότερες επειδή ο πωλητής είναι ανεξάρτητος. Αυτός ο τύπος πρατηρίων κράτησε μόνο λίγα χρόνια. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Στατιστικής Αρχής Ενέργειας, η οποία χρονολογείται από τις 10 Αυγούστου, στο σελφ σέρβις η βενζίνη κοστίζει κατά μέσον όρο μόλις ένα λεπτό λιγότερο (1,93 έναντι 1,92), ενώ το ντίζελ κοστίζει σχεδόν δύο λεπτά λιγότερο (1,82 έναντι 1,807).
Το περασμένο Σάββατο, μία από τις πιο δημοφιλείς λευκές αντλίες στην κεντρική Ιταλία χρέωσε 1,92 ευρώ για τη βενζίνη και 1,82 για το ντίζελ – την ώρα που ο περιφερειακός μέσος όρος στο Λάτσιο ήταν μόλις ένα λεπτό ακριβότερος. Λίγο καλύτερα ήταν τα πράγματα στην Τοσκάνη, όπου μία από τις πιο διαδεδομένες αντλίες χωρίς λογότυπο χρέωσε τιμές 3 λεπτά κάτω από τον περιφερειακό μέσο όρο.
Τι συνέβη; Μπορεί κανείς να μιλήσει για αποτυχημένη απελευθέρωση; Δεδομένου ότι η αγορά έχει κατακλυστεί από μικρές και ενίοτε μικροσκοπικές εταιρείες, ο ανταγωνισμός ισορρόπησε σε βάρος του καταναλωτή. Διότι ενώ είναι αλήθεια ότι οι πολύ μικρές επιχειρήσεις επιβαρύνονται με λιγότερα έξοδα, στον τομέα των καυσίμων τα περιθώρια κέρδους είναι μικρά. Αυτοί που διανέμουν λίγες ποσότητες παλεύουν να σταθούν στα πόδια τους. Και η μόνη εναλλακτική λύση είναι η αύξηση των τιμών. «Δεν υπάρχει πλέον αυτή η μεγάλη διαφορά που υπήρχε πριν από μια δεκαετία», εξηγεί ο Ντόνα, «αλλά εξακολουθούμε να τις συνιστούμε. Η λευκή αντλία δεν αποτελεί από μόνη της εγγύηση για εξοικονόμηση χρημάτων, αλλά σίγουρα αν υπάρχει η δυνατότητα να ξοδέψετε λιγότερα, εκεί πρέπει να πάτε».
Για τους αυτοκινητιστές τελικά αυτό που μετράει είναι η ένδειξη της τιμής. Αυτό επιβεβαιώθηκε από έρευνα που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή το απόγευμα. Σε ένα πρατήριο καυσίμων χωρίς λογότυπο στη δυτική Ρώμη υπήρχε ουρά. Ο λόγος; 1,75 ευρώ για το πετρέλαιο κίνησης, 1,86 ευρώ για τη βενζίνη. Οκτώ λεπτά λιγότερο από τον περιφερειακό μέσο όρο. «Δεν ξέρω τι είναι η λευκή αντλία, δεν θυμάμαι το εμπορικό σήμα αυτού του φορέα, αυτό που ξέρω είναι ότι εδώ μπορώ να βάλω βενζίνη στην καλύτερη τιμή στην περιοχή», δήλωσε ένας μεσήλικας την ώρα που γέμιζε το στέισον βάγκον του. «Για τη δουλειά μου καταναλώνω πολύ πετρέλαιο και μερικά λεπτά λιγότερα ανά λίτρο έχουν σημασία για μένα», ανέφερε ένας φύλακας ασφαλείας, «αλλά δεν χρειάζομαι εφαρμογές για να ψάξω τις τιμές, απλώς έχω τα μάτια μου ανοιχτά για να ξέρω ποιοι διανομείς είναι φθηνότεροι από άλλους». Σε μια από τις πρώτες λευκές αντλίες που εμφανίστηκαν στη Ρώμη, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, υπήρχε πάντα ουρά. Σήμερα, συχνά είναι έρημο. «Πριν από μερικά χρόνια μπορούσες να εξοικονομήσεις πολύ περισσότερα εδώ», είπε ένας από τους λίγους πελάτες την ώρα που γέμιζε το ρεζερβουάρ του με 20 ευρώ πετρέλαιο κίνησης στο 1,81, «αλλά ακόμη και αν είναι μόνο μερικά λεπτά η διαφορά, εξακολουθεί να είναι ένα από τα φθηνότερα στην περιοχή».
