Eργαζόμενοι σε ψηφιακές πλατφόρμες: Καλύτερες συνθήκες εργασίας και προστασία των δικαιωμάτων τους

• Νέοι κανόνες για την καταπολέμηση της ψευδούς αυτοαπασχόλησης στις ψηφιακές πλατφόρμες
• Ανθρώπινη εποπτεία σε όλες τις αποφάσεις που επηρεάζουν τις συνθήκες εργασίας
• Oι πλατφόρμες υποχρεούνται να παρέχουν περισσότερες πληροφορίες στις εθνικές αρχές

Οι ευρωβουλευτές ψήφισαν μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας για τους εργαζόμενους σε ψηφιακές πλατφόρμες, ιδίως όσον αφορά το καθεστώς απασχόλησής τους και τα αυτοματοποιημένα συστήματα παρακολούθησης της εργασίας τους.

Η Επιτροπή Απασχόλησης ενέκρινε στις 00.12 σήμερα σχέδιο διαπραγματευτικής εντολής που αφορά νέους κανόνες για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στις ψηφιακές πλατφόρμες. Το σχέδιο προβλέπει σαφή προσδιορισμό του καθεστώτος απασχόλησης των εργαζομένων στις πλατφόρμες και τον τρόπο με τον οποίο αυτές θα χρησιμοποιούν αλγόριθμους και τεχνητή νοημοσύνη για την παρακολούθηση και την αξιολόγησή τους.

Καθεστώς απασχόλησης

Ένα άτομο που απασχολείται σε ψηφιακή πλατφόρμα μπορεί να είναι είτε μισθωτός εργαζόμενος και να απολαμβάνει τα εργασιακά δικαιώματα που αυτή η σύμβαση συνεπάγεται ή να είναι πράγματι αυτοαπασχολούμενος και να καθορίζει ο ίδιος τον τρόπο παροχής της υπηρεσίας. Οι κανόνες που εγκρίθηκαν αποσκοπούν στην καταπολέμηση της ψευδούς αυτοαπασχόλησης που μπορεί να οδηγήσει σε επισφαλείς συνθήκες εργασίας και έλλειψη κοινωνικής προστασίας αλλά και σε αθέμιτο ανταγωνισμό, ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Για τον σκοπό αυτό, οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν ότι το καθεστώς απασχόλησης που ορίζεται από την πλατφόρμα μπορεί να αμφισβητηθεί από έναν εργαζόμενο, ένα συνδικάτο ή μια εθνική αρχή, οπότε ο εργαζόμενος τεκμαίρεται από τον νόμο ότι είναι μισθωτός. Σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ της πλατφόρμας και ενός εργαζομένου, η πλατφόρμα -και όχι ο εργαζόμενος- θα έχει την ευθύνη να αποδείξει ότι δεν απασχολεί τον εργαζόμενο.

Οι ευρωβουλευτές υιοθέτησαν επίσης έναν κατάλογο μη υποχρεωτικών κριτηρίων για τον καθορισμό του εργασιακού καθεστώτος του εργαζομένου, όπως καθορισμένος μισθός, καθορισμένο ωράριο και χρόνος εργασίας, συστήματα αξιολόγησης, παρακολούθηση ή επίβλεψη εργαζομένου, κανόνες σχετικά με την εμφάνιση ή τη συμπεριφορά, περιορισμός επιλογής παροχής της υπηρεσίας για οποιοδήποτε τρίτο μέρος ή περιορισμός στην ελευθερία επιλογής ασφάλισης ατυχήματος ή συνταξιοδοτικού συστήματος.

Αλγοριθμική διαχείριση

Ενώ οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας παρακολουθούν και αξιολογούν την απόδοσή τους, οι εργαζόμενοι δεν έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας των αλγορίθμων, ποια προσωπικά δεδομένα χρησιμοποιούνται και πώς η συμπεριφορά τους επηρεάζει τις αποφάσεις που λαμβάνονται από αυτοματοποιημένα συστήματα.

Οι ευρωβουλευτές θέλουν να απαγορεύσουν στα αυτοματοποιημένα συστήματα να λαμβάνουν σημαντικές αποφάσεις και θέλουν τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι υπάρχει ανθρώπινη εποπτεία σε όλες τις αποφάσεις που επηρεάζουν σημαντικά τις συνθήκες εργασίας.

Η αλγοριθμική διαχείριση γίνεται διαφανέστερη και οι πλατφόρμες υποχρεούνται να παρέχουν πληροφορίες στους εργαζομένους για το πώς χρησιμοποιείται η παρακολούθηση και πώς επηρεάζει τη σχέση εργασίας, την υγεία, την ασφάλεια και τις συνθήκες εργασίας τους, καθώς και τον τερματισμό λογαριασμών, την προαγωγή ή την κατανομή καθηκόντων. Οι πλατφόρμες θα είναι επίσης υποχρεωμένες να αξιολογούν τον αντίκτυπο των αποφάσεων που λαμβάνονται ή υποστηρίζονται από αυτοματοποιημένα συστήματα παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων στις συνθήκες εργασίας, την υγεία, την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Για να ενισχύσουν τη θέση των εργαζομένων, οι ευρωβουλευτές εισήγαγαν επίσης διατάξεις για την ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των αρμόδιων εργατικών, κοινωνικών και φορολογικών αρχών σε διασυνοριακές υποθέσεις, καθώς και αποτρεπτικές κυρώσεις.

Ψηφιακή πλατφόρμα εργασίας

Οι ευρωβουλευτές υποστηρίζουν την πρόταση της Επιτροπής ότι οι κανόνες πρέπει να εφαρμόζονται σε όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας, ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασής τους και υπό την προϋπόθεση ότι η εργασία εκτελείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο ορισμός της ψηφιακής πλατφόρμας εργασίας διευκρινίζεται περαιτέρω ώστε να περιλαμβάνει πλατφόρμες που παρέχουν ανάθεση από τρίτους ή κατανομή εργασιών για μια μεγάλη ομάδα πελατών στο διαδίκτυο (πλατφόρμες crowd-work ή micro-work). Οι ευρωβουλευτές υιοθέτησαν επίσης τη διάκριση μεταξύ των ψηφιακών πλατφορμών εργασίας, οι οποίες καλύπτονται από τους νέους κανόνες και των υπηρεσιών αποστολής ταξί, που ρυθμίζονται από την εθνική νομοθεσία.

Η επικεφαλής ευρωβουλευτής Ελιζαμπέτα Γκουαλμίνι, δήλωσε: «Πολλοί εργαζόμενοι στις πλατφόρμες σήμερα είναι ψευδώς αυτοαπασχολούμενοι και βρίσκονται στο κενό, χωρίς εργασιακά δικαιώματα και κοινωνική προστασία. Με αυτήν την έκθεση, διασφαλίζουμε ότι αναγνωρίζονται ως μισθωτοί ή αυτοαπασχολούμενοι, ανάλογα με τις πραγματικές συνθήκες εργασίας τους. Επιπλέον, αυτό είναι ένα πρώτο κρίσιμο βήμα για την προστασία όλων των εργαζομένων από την κατάχρηση των αλγορίθμων. Τα αυτοματοποιημένα συστήματα λήψης αποφάσεων δεν μπορούν να είναι μαύρα κουτιά· οι κοινωνικοί εταίροι θα μπορούν να διαπραγματεύονται τον τρόπο με τον οποίο οι αλγόριθμοι θα λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τις συνθήκες εργασίας».

Το κείμενο εγκρίθηκε με 41 ψήφους υπέρ και 12 κατά και θα αποτελέσει εντολή διαπραγμάτευσης για τις επερχόμενες συνομιλίες με τις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.