Παραγουάη: Οι πλατφόρμες Bolt, Uber, Muv απασχολούν επισφαλώς χιλιάδες και εισπράττουν εκατομμύρια δολάρια

Τα εναλλακτικά μέσα μεταφοράς (Bolt, Uber, Muv…) μπήκαν στην αγορά της Παραγουάης για να καλύψουν την τεράστια ζήτηση – ιδιαίτερα της πρωτεύουσας Ασουνσιόν. Περίπου 20.000 άνθρωποι εργάζονται στον τομέα. Μετά την αφαίρεση της προμήθειας 20% και την αγορά καυσίμων, κερδίζουν περίπου 100.000 έως 120.000 γκουαράνι την ημέρα (12 με 14 ευρώ…), αλλά υπάρχουν μέρες που πετυχαίνουν μεγαλύτερα κέρδη. Οι πλατφόρμες, από την άλλη, κερδίζουν, ετησίως, 3,8 εκατομμύρια δολάρια.

Το φαινόμενο έχει εξαπλωθεί τόσο που οι πιάτσες ταξί έχουν αδειάσει. Μόνο οι πολύ ηλικιωμένοι οδηγοί ταξί συνεχίζουν, όπως λέει ο Χουάν Κάρλος Φερνάντες, 64 ετών. «Από 2.000 εργαζόμενους, τώρα είμαστε 200», αναγνωρίζει ο Βίκτορ Ντουρέ, ταμίας του συνεταιρισμού ραδιοταξί. «Τώρα τίποτα δεν είναι όπως πριν. Εγώ, με αυτή τη δουλειά, έχτισα το σπίτι μου και στήριξα όλα μου τα παιδιά, όλα τελείωσαν το κολέγιο», λέει ο Χουάν Κάρλος, περήφανος. «Τώρα σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν Bolt».

Τις νύχτες με λίγα ή καθόλου λεωφορεία, τα πρωινά με γεμάτα λεωφορεία ή τις Κυριακές που εξαφανίζονται, τα οχήματα των πλατφορμών κυριαρχούν. Αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες. «Πρέπει να φτάσω στη δουλειά μου στην ώρα μου», λέει η Καρίνα Βιγιάλμπα, που εργάζεται σε εμπορικό κέντρο. Κάθε Κυριακή ζητά ένα Motobolt (την υπηρεσία της Bolt με δίκυκλα) για να φτάσει στη στάση της λεωφορειακής γραμμής 12 ή στο κέντρο του Σαν Λορένζο ή απευθείας στη δουλειά της. Μια φορά, ο οδηγός ανέφερε ότι δεν τον πλήρωσε. «Όταν έφτασα, τον πλήρωσα με μετρητά και ο τύπος με ανέφερε. Με μπλόκαραν. Έκανα καταγγελία στην εφαρμογή. Τους είπα ότι είχα αποδείξεις, την κάμερα του εμπορικού κέντρου…». Αφού ανέκτησε τον λογαριασμό της, στην επόμενη διαδρομή, «ενώ πηγαίναμε ήρεμα, μας χτύπησαν από πίσω. Αυτές ήταν οι δύο κακές εμπειρίες μου, μετά όλα καλά», λέει.

«Ναι, κάνω πολλές διαδρομές. Αλλά πρέπει να δουλέψεις πολύ για να βγάλεις μεταξύ 80.000 και 100.000 γκουαράνι την ημέρα. Πρέπει να είσαι συνέχεια πάνω στη μοτοσικλέτα. Δεν έχουμε επιλογή», λέει ο Όσμπαρ Βέγκα, 45 ετών. Στα νιάτα του εργάστηκε στον όμιλο Martel και μετά στη βιομηχανία αλουμινίου Alumpar. Μετά, η μοτοσικλέτα έγινε το κύριο εργαλείο βιοπορισμού του.

Παρόλο που αρχικά υπήρξε αντίσταση από εργαζόμενους, ιδιοκτήτες στάσεων και στόλους ταξί, η είσοδος των οχημάτων πλατφορμών, μακροπρόθεσμα, έγινε ένα εκτεταμένο κοινωνικό φαινόμενο που «εκτοξεύτηκε στην καραντίνα», σύμφωνα με τον Λουίς Τόρες. Όταν έφτασε στο Σιουδάδ δελ Έστε με το σακίδιο στην πλάτη, ο Μεξικανός αποφάσισε να εγκατασταθεί εκεί μόνιμα. Δούλεψε ως κιθαρίστας σε μπαρ ή έπαιζε κιθάρα μέσα στα λεωφορεία. Έκανε ντουέτο με τον Λουίς Δάντε Ζορρίγια, τον Ρουμπέν Ρομέρο (Νεμπούρτσο) και τον Χουάνμα Φερέιρα. Τώρα είναι οδηγός πλατφόρμας, όπως και ο Φερέιρα, ο οποίος πρόσφατα παρουσίασε και το τελευταίο του άλμπουμ.

Ο Τόρες απέκτησε ένα παιδί. Με την ανάγκη για περισσότερους χρήματα, πήρε τη δουλειά με έναν γείτονα που νοίκιαζε στόλο οχημάτων για ψηφιακή κινητικότητα. Τότε η πλατφόρμα Uber ήταν της μόδας. Σε εκείνη τη φάση, δύο χρόνια μετά το «μάχη με την Uber», τον έπιασε η καραντίνα. «Ευτυχώς, μπόρεσα να δουλέψω. Ευτυχώς», επαναλαμβάνει.

Πολλοί άνθρωποι που έμειναν χωρίς δουλειά έσπευσαν γρήγορα να γίνουν οδηγοί. Ακόμα και καλοπληρωμένοι επαγγελματίες όπως ο Μαρτίν Κανιέτε, με το Kia Sportage του, το έκαναν μόνο και μόνο για να βγουν από το σπίτι. Σήμερα, για τους περισσότερους εργαζόμενους στις πλατφόρμες αυτή είναι η πρώτη και μοναδική τους δουλειά. «Δουλεύω εννέα με δέκα ώρες», παραδέχεται ο Τόρες. Προτιμά να δουλεύει τη νύχτα, «γιατί οι άνθρωποι είναι πιο χαλαροί. Την ημέρα όλα είναι επείγοντα και η διάθεση των ανθρώπων δεν είναι καλή. Είναι πολύ στρεσογόνο», παραδέχεται. «Υπάρχουν φριχτές μέρες που δεν συμβαίνει τίποτα και υπάρχουν μέρες που μπορείς να μαζέψεις ακόμα και 500.000 γκουαράνι», λέει. Το ίδιο υποστηρίζει και ο Φερέιρα.

Ποιες μέρες; Τα βράδια του Σαββάτου, κάποιες Κυριακές ή σημαντικές γιορτές όπως η Πρωτοχρονιά, τα Χριστούγεννα, οι αγώνες ποδοσφαίρου και οι μεγάλες συναυλίες συμπληρώνουν αυτές τις στιγμές που «μπορείς να πετύχεις».

Το 2019, όταν εμφανίστηκαν οι πλατφόρμες, η δημοσιογράφος και συγγραφέας Φάτιμα Αγκιλάρ ξεκίνησε να εργάζεται ως οδηγός για τη Muv και την Uber. Χρησιμοποιούσε το αυτοκίνητο ενός φίλου, δούλευαν εκ περιτροπής και μοίραζαν τα κέρδη στη μέση. Τότε ήταν πολύ καλό ως έξτρα εισόδημα. Το απολάμβανε πολύ, έβαζε μια ωραία λίστα τραγουδιών και μιλούσε με τους ανθρώπους. Αλλά, τρομαγμένη από το «κίτρινο σμήνος» που κυνηγούσε τους ανταγωνιστές, εγκατέλειψε. Χωρίς δουλειά πια, επέστρεψε τον δεύτερο χρόνο της πανδημίας. «Ήταν πολύ δύσκολο». Τότε η εταιρεία Bolt μπήκε στην αγορά χωρίς προμήθεια. «Έβλεπες τη διαφορά. Έβλεπες τα χρήματα».

Ως οδηγός γυναικών, η Αγκιλάρ έζησε πολύ ωραίες εμπειρίες, όπως το να μεταφέρει μια άλλη γυναίκα στο μαιευτήριο. Ένιωθε πολύ πιο ήρεμη. Ήταν πολύ καλό μέχρι τη στιγμή που, ξαφνικά, κοντά στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Ασουνσιόν), ένας υπάλληλος μιας σχολής βγήκε με ένα τεράστιο ρόπαλο για να σπάσει το αυτοκίνητο. Ο άντρας, συνειδητοποιώντας ότι δεν ήταν αυτή που έψαχνε, πάγωσε και μετά έφυγε τρέχοντας. Αυτός ο φόβος και η δυνατότητα συμμετοχής με αμοιβή σε ένα κοινωνικοπολιτιστικό πρόγραμμα, την έκαναν να εγκαταλείψει ξανά το τιμόνι. Τώρα, όπως χιλιάδες άνθρωποι, είναι τακτική χρήστης των πλατφορμών. «Χωρίς καλές δημόσιες συγκοινωνίες δεν υπάρχει άλλη επιλογή», λέει.

Ως χρήστης, έχει δει πολλούς ανθρώπους στο τιμόνι πολύ κουρασμένους, μετά από δουλειά δέκα ή δώδεκα ωρών, και πολύ αγχωμένους. Σε μια διαδρομή ο οδηγός της πλατφόρμας αφαιρέθηκε στο κινητό του και συγκρούστηκε με άλλο όχημα. Η ίδια βγήκε από το αυτοκίνητο τραυματισμένη. Ανέφερε το περιστατικό στην πλατφόρμα για να αναλάβει την ευθύνη, αλλά δεν έγινε τίποτα. «Σου ζητούν φωτογραφίες, μετά άλλα έγγραφα και έτσι δεν ξέρεις καν με ποιον μιλάς. Ναι, είναι πολύ επισφαλής δουλειά και υπηρεσία. Χωρίς κοινωνική ασφάλιση, τίποτα. Αν είναι δικό σου το όχημα, τα φροντίζεις όλα», λέει.

Μελέτες

Πράγματι, σύμφωνα με τα κριτήρια του νόμου, της κοινωνικής ασφάλισης, των εργασιακών δικαιωμάτων, αυτές οι εταιρείες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις λειτουργίας τους ή βαθμολογούνται με πολύ χαμηλό σκορ, σύμφωνα με τη μελέτη του ερευνητή Εδουάρδο Καρίγιο, από την Tedic, μια οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την τεχνολογία. Ο τίτλος της μελέτης είναι Fairwork Paraguay 2022: Εργασιακά Πρότυπα στην Οικονομία των Πλατφορμών.

Σε συνέντευξή του στο El Prisma, ο Καρίγιο υποστηρίζει ότι είναι επιτακτική η ανάγκη μιας σειράς εγγυήσεων, συμπεριλαμβανομένης της οργάνωσης, της κοινωνικής ασφάλισης, συμβάσεων που δεν απαλλάσσουν τις πλατφόρμες, διαφάνειας στον υπολογισμό των τιμών, των προμηθειών…

Δεν υπάρχουν επίσημες πληροφορίες για τον αριθμό των ανθρώπων που, με δικό τους ή ξένο αυτοκίνητο, εργάζονται στον τομέα. Αλλά η εταιρεία Bolt, που έχει ανοίξει και γραφείο στη χώρα, έχει δηλώσει ότι έχει περίπου 20.000 εργαζόμενους στο δίκτυό της.

Σε αυτόν τον μεγάλο εργασιακό τομέα, οι πλατφόρμες παρακρατούν προμήθεια ύψους 20%. Και γενικά, αυτό που απομένει ως αμοιβή είναι σχεδόν ίσο με το ποσό που κοστίζουν τα καύσιμα.

Περίπου 100.000 γκουαράνι την ημέρα ξοδεύονται σε καύσιμα. Αν η ημερήσια είσπραξη είναι 200.000 γκουαράνι, τότε, οι πλατφόρμες παρακρατούν 40.000 γκουαράνι. Αν το πολλαπλασιάσουμε με τους 20.000 εργαζόμενους μόνο της Bolt, μιλάμε για 800 εκατομμύρια γκουαράνι την ημέρα. Τον μήνα 2,4 δισεκατομμύρια και τον χρόνο 28,8 δισεκατομμύρια: περίπου 3,84 εκατομμύρια δολάρια ετησίως.