Κορωναϊός, ανοσία της αγέλης, οικονομική ύφεση και διαχείριση υγειονομικής κρίσης

του Βασίλη Σιάσσου

          Οι περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη ζουν με την ελπίδα της λήξης της πανδημίας του κορωναϊού αλλά και τον φόβο –σύμφωνα με τις προβλέψεις – της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

          Σίγουρα δεν είναι η κατάλληλη ώρα να κρίνουμε αν τα μέτρα που πήραν οι περισσότερες χώρες, ήταν βιαστικά ή ανεπαρκή. Στο δίλημμα, ανθρώπινες ζωές ή οικονομική αυτάρκεια συνήθως υπερτερεί το πρώτο. Το πραγματικό ερώτημα είναι, αν θα μπορούσαν να παρθούν μέτρα, που αφενός μεν θα περιόριζαν τις ανθρώπινες απώλειες και αφετέρου θα διατηρούσαν την οικονομία σε επίπεδα δύσκολα μεν, διαχειρίσιμα δε.

          Το παράδειγμα της Σουηδίας που επέλεξε ως τρόπο αντιμετώπισης μία μέθοδο τύπου «ανοσία της αγέλης», θα κριθεί με τη λήξη αυτού του συναγερμού. Όμως είναι χρήσιμο να διασαφηνιστεί, τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο «ανοσία της αγέλης» και πως χρησιμοποιήθηκε από την σουηδική κυβέρνηση.

          Η σουηδική κυβέρνηση πόνταρε στον αυτοπεριορισμό και στην ωριμότητα των πολιτών. Την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο, σε 20.000 περίπου κρούσματα είχε 2.500 νεκρούς,oι περισσότεροι εκ των οποίων καταγράφηκαν σε δομές ηλικιωμένων όπως είναι τα γηροκομεία. Τα σχολεία λειτουργούν, αλλά με συγκεκριμένους κανόνες προστασίας και τα πανεπιστήμια είναι ανοικτά. Οι φοιτητές και οι μαθητές Λυκείου διδάσκονται καθημερινά με τη μέθοδο της τηλεκπαίδευσης.  Έκλεισαν οι χώροι λατρείας και ανεστάλησαν οι αθλητικές δραστηριότητες για να αποφευχθεί η συνάθροιση πολλών ατόμων.

          Η εμπορική δραστηριότητα συνεχίστηκε χωρίς κανέναν κρατικό παρεμβατισμό. Τα καταστήματα έμειναν ανοιχτά και μόνο όποιος θέλει μπορεί να κλείσει την επιχείρησή του και να μείνει σπίτι. Η κίνηση των πολιτών για αγορές γίνεται με μέθοδο και προγραμματισμό. Η κυβέρνηση δεν χρηματοδότησε ούτε τους πολίτες, ούτε τις επιχειρήσεις στο διάστημα της υγειονομικής κρίσης. Η μοναδική βοήθεια που προσέφερε, ήταν η αναστολή στην πληρωμή φόρων για όσο διάστημα κρατήσει αυτή η κατάσταση. Η σουηδική κυβέρνηση εκτίμησε ότι, η συνολική ζημιά θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν υιοθετούσε αυστηρά μέτρα και ολικές απαγορεύσεις.

          Συμπερασματικά, α) το σουηδικό μοντέλο είναι βασισμένο στην ψυχοσύνθεση της συγκεκριμένης κοινωνίας που έχει την ωριμότητα να αυτοπεριορισθεί και να προσαρμόσει τη ζωή της ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες που κάθε φορά επικρατούν.

β) Είναι λανθασμένη η σύγκριση στους τρόπους αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης με αυτόν που επέλεξαν άλλες χώρες. Ούτε τα δεδομένα είναι ίδια (π.χ. αριθμός κρουσμάτων), ούτε οι νοσοκομειακές υποδομές (π.χ. αριθμός Μ.Ε.Θ. / ανά κάτοικο).

γ) Η Σουηδία, λόγω της αυτάρκειάς της σε πολλούς τομείς της οικονομίας και της πρωτογενούς παραγωγής, μπορεί να ελαχιστοποιήσει τις εισαγωγές της και την συμμετοχή της στο παγκόσμιο εμπόριο. Αυτό σημαίνει μικρότερος κίνδυνος στην διασπορά του ιού.

Η περίπτωση της Ελλάδας       

Η Ελλάδα αντιμετώπισε τον κίνδυνο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο; Οι απόψεις διίστανται. Απομονώνοντας τις καθαρά κομματικές τοποθετήσεις, που έτσι κι αλλιώς εμπεριέχουν πολιτικές σκοπιμότητες, θα προσπαθήσω να ομαδοποιήσω τις απόψεις και τα επιχειρήματα του ΝΑΙ και του ΟΧΙ σ’ αυτή τη δύσκολη ερώτηση.

Ναι, σωστά έπραξε. Έχοντας επίγνωση του άθλιου συστήματος δημόσιας υγείας και της αδυναμίας του ελληνικού λαού να αυτοπεριορισθεί, η ελληνική κυβέρνηση επέβαλε απόλυτη καραντίνα. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα την δικαιώνουν, αν ο στόχος της ήταν να περιορίσει τις ανθρώπινες απώλειες έστω κι αν το τίμημα ήταν οδυνηρό για την επόμενη μέρα. Συνειδητά λοιπόν προτίμησε να «σκοτώσει» την οικονομία, αλλά να σώσει έναν        –άγνωστο – αριθμό πολιτών, που δεν θα μπορούσε να νοσηλευτεί αφού το δημόσιο σύστημα υγείας θα είχε καταρρεύσει. Το ποιος ευθύνεται για το άθλιο σύστημα υγείας είναι μια άλλη ιστορία με την οποία θα ασχοληθούμε σε άλλο άρθρο.

Ναι, σωστά έπραξε, γιατί οι ανθρώπινες απώλειες είναι οριστικές και αμετάκλητες, ενώ οι οικονομικές, υπό προϋποθέσεις μπορούν να αντισταθμιστούν, να μετριαστούν ή και να ξεπεραστούν.

Όχι, η ελληνική κυβέρνηση δεν έπραξε σωστά. Βιάστηκε να πάρει αυστηρά μέτρα προστασίας, αδιαφορώντας για την οικονομία, τις επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους. Θα μπορούσε να διαχειριστεί καλύτερα την υγειονομική κρίση χωρίς να υποθηκεύσει την οικονομία της χώρας.

Όχι, η ελληνική κυβέρνηση έπρεπε να απομονώσει μόνο τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και να διευκολύνει την επιχειρηματική δραστηριότητα. Φοβήθηκε την υγειονομική κρίση περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε. Τώρα αυτόν τον φόβο θα τον πληρώσει ο ελληνικός λαός με νέα οικονομική ύφεση, μεγαλύτερη ανεργία, μείωση εισοδήματος, χαμηλότερη ποιότητα ζωής.

Ούτε υπερβολές, ούτε αφορισμοί

Με την ασφάλεια που μας παρέχει η στατιστική (αριθμός κρουσμάτων, αριθμός νεκρών κλπ.) σε σχέση με άλλες χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και πολύ περισσότερο οι ΗΠΑ και η Βρετανία, ανοίξαμε πρώτοι το διάλογο για την αποτελεσματικότητα ή όχι της διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης. Η πολυτέλεια να ανεβάζουμε στην καρότσα φορτηγού την Πρωτοψάλτη και όχι θύματα του κορωναϊού, δεν πρέπει να μας οδηγήσει ούτε στην υπερβολή, ούτε στον αφορισμό.

Για όλους, κυβέρνηση και πολίτες, ήταν μία πρωτόγνωρη κατάσταση. Χωρίς εγχειρίδιο χρήσης. Η δική μου άποψη είναι ότι, απόλυτα σωστή απάντηση στην συγκεκριμένη ερώτηση δεν υπάρχει. Επιχειρήματα υπέρ της μίας ή της άλλης άποψης θα κατατίθενται καθημερινά, αλλά χωρίς να είναι όσο πειστικά χρειάζεται για να πείσουν την άλλη πλευρά.

Η Ελλάδα θα αφήσει πίσω της αυτή την κρίση μ’ ένα πλατύ χαμόγελο ικανοποίησης για τον περιορισμό των νεκρών από τον ιό, αλλά και με τον φόβο των ζωντανών για τις μέρες ύφεσης (9,8% προβλέπει η Ε.Ε.) που έρχονται…