ΗΠΑ: Η Uber εποφθαλμιά τις δημόσιες συγκοινωνίες προσφέροντας υπηρεσία μαζικής μεταφοράς με λεωφορεία
Κάθε λίγα χρόνια, μια εταιρεία της οικονομίας της πλατφόρμας από τη Σίλικον Βάλεϊ ανακοινώνει μια «ανατρεπτική» καινοτομία που μοιάζει πολύ με μεταφορά με λεωφορείο. Η Uber παρουσίασε τα Smart Routes πριν από μια δεκαετία, ενώ λίγο αργότερα ακολούθησε το Lyft Shuttle του μεγαλύτερου ανταγωνιστή της. Ακόμα και ο Elon Musk το δοκίμασε το 2018 με το «σύστημα αστικού βρόχου», το οποίο δεν λειτούργησε ποτέ πέρα από την περιοχή των καζίνο του Λας Βέγκας.
Τώρα είναι και πάλι η σειρά της Uber. Η πλατφόρμα ανακοίνωσε πρόσφατα την επανέναρξη της υπηρεσίας RouteShare, στο πλαίσιο της οποίας τα λεωφορεία θα διανύουν δεκάδες σταθερές διαδρομές, με συγκεκριμένες στάσεις, παραλαμβάνοντας επιβάτες και αφήνοντάς τους σε σταθερές ώρες. Ανάμεσα στα αναπόφευκτα αστεία για το ότι η Σίλικον Βάλεϊ ανακάλυψε για άλλη μια φορά τα λεωφορεία, εγείρονται σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το τι θα σημαίνει αυτό για τα συστήματα μεταφορών, την ποιότητα της ατμόσφαιρας και τη συμφόρηση.
Η Uber υποσχέθηκε ότι το πρόγραμμα, το οποίο ξεκίνησε σε επτά πόλεις στα τέλη Μαΐου, θα φέρει «πιο προσιτές και πιο προβλέψιμες» μεταφορές κατά τις ώρες αιχμής των μετακινήσεων.
«Πολλοί από τους χρήστες μας ζουν γενικά στην ίδια περιοχή, εργάζονται γενικά στην ίδια περιοχή και μετακινούνται ταυτόχρονα», δήλωσε ο Σαχίν Κανσάλ, επικεφαλής του τμήματος προϊόντων της εταιρείας, κατά την παρουσίαση της υπηρεσίας. «Η ιδέα του Route Share δεν είναι καινούργια», παραδέχτηκε -αν και δεν χρησιμοποίησε ποτέ τη λέξη «λεωφορείο». Αντ’ αυτού, στην οθόνη που ήταν στημένη για την παρουσίαση εμφανίστηκαν εικόνες από αμαξάκια με άλογα, ρίκσο και ποδήλατα.
Ο διευθύνων σύμβουλος, Ντάρα Χοσροβσάχι, ήταν λίγο πιο ειλικρινής όταν δήλωσε στο The Verge ότι το όλο θέμα είναι «σε κάποιο βαθμό εμπνευσμένο από το λεωφορείο». Ο στόχος, είπε, «είναι απλώς να μειώσουμε τις τιμές για τον καταναλωτή και στη συνέχεια να βοηθήσουμε με τη συμφόρηση και το περιβάλλον».
Όμως ο Κέβιν Σεν, μέλος ένωσης επιστημόνων που μελετά τις μεταφορές, αμφισβητεί το κατά πόσο το «λεωφορείο νέας γενιάς» της Uber θα κάνει πολλά για τους μετακινούμενους ή το κλίμα. «Όλοι θα πουν, “Η Σίλικον Βάλεϊ ανακαλύπτει ξανά το λεωφορείο”», δήλωσε. «Αλλά είναι περισσότερο σαν να επανεφευρίσκουν ένα χειρότερο λεωφορείο».
Πριν από πέντε χρόνια, η ένωση δημοσίευσε μια έκθεση που διαπίστωσε ότι οι υπηρεσίες κοινής χρήσης μεταφορικών μέσων εκπέμπουν 69% περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα και άλλους ρύπους που θερμαίνουν τον πλανήτη απ’ ό,τι οι διαδρομές που αντικαθιστούν – κυρίως επειδή το 40% των χιλιομέτρων που διανύουν οι οδηγοί της Uber και της Lyft είναι χωρίς επιβάτη, κάτι που ονομάζεται «νεκρή διαδρομή». Αυτό το μειονέκτημα για το κλίμα μειώνεται με τις κοινές υπηρεσίες όπως το UberX Share – αλλά εξακολουθεί να μην είναι πολύ πιο «πράσινο» από την ιδιοκτησία και την οδήγηση ενός οχήματος, σημειώνεται στην έκθεση, εκτός αν το αυτοκίνητο είναι ηλεκτρικό.
Πέρα από το αμφίβολο κλιματικό όφελος, υπάρχουν ευρύτερες ανησυχίες σχετικά με το τι σημαίνει αυτό για τα συστήματα μεταφορών στη Νέα Υόρκη, το Σαν Φρανσίσκο, το Σικάγο, τη Φιλαδέλφεια, το Ντάλας, τη Βοστώνη και τη Βαλτιμόρη – και για τους ανθρώπους που βασίζονται σε αυτά.
«Η συγκοινωνία είναι μια δημόσια υπηρεσία, οπότε ο στόχος ενός οργανισμού συγκοινωνιών είναι να εξυπηρετεί όλους τους χρήστες του, είτε είναι πλούσιοι είτε φτωχοί, είτε η διαδρομή αποφέρει το μέγιστο δυνατό κέρδος είτε όχι», δήλωσε ο Σεν. Οι οντότητες που τα κάνουν όλα αυτά διαθέτουν μηχανισμούς λογοδοσίας – διοικητικά συμβούλια, δημόσιες συνεδριάσεις, εκπροσώπους επιβατών, για να διασφαλίσουν ότι κάνουν αυτό που πρέπει. «Σχεδόν τίποτα από αυτά δεν υπάρχει για την Uber». Αυτό, είπε, είναι μια στροφή προς ένα μοντέλο δημόσιων μεταφορών χωρίς δημόσια λογοδοσία.
Η Φιλαδέλφεια και το Ντάλας έχουν προβληματικά συστήματα μεταφορών που κινδυνεύουν με διακοπή της χρηματοδότησης. Η κατάσταση είναι τόσο άσχημη στη Φιλαδέλφεια που ενδέχεται να περικόψει άμεσα τις υπηρεσίες κατά σχεδόν 45%, εν μέσω χρόνιας οικονομικής κρίσης. Αυτό, όπως επισήμανε ένας χρήστης του Reddit, θα ήταν καλά νέα για την Uber.
Εν τω μεταξύ, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση περικόπτει τη στήριξη των δημόσιων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων μεταφορών – πολλά από τα οποία δεν έχουν ακόμη ανακάμψει πλήρως από τις δημοσιονομικές κρίσεις της εποχής της πανδημίας. Αν και η επιβατική κίνηση σε εθνικό επίπεδο έχει φτάσει στο 85% των προ της πανδημίας επιπέδων, το Bloomberg News υπολόγισε πρόσφατα ότι τα συστήματα μεταφορών σε όλη τη χώρα αντιμετωπίζουν έλλειμμα 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων στον προϋπολογισμό τους. Έτσι, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί εταιρείες όπως η Uber βλέπουν μια επιχειρηματική ευκαιρία στις δημόσιες συγκοινωνίες.
Ο Χοσροβσάχι επιμένει ότι η Uber «ανταγωνίζεται την προσωπική ιδιοκτησία αυτοκινήτων» και όχι τις δημόσιες συγκοινωνίες. «Οι δημόσιες συγκοινωνίες είναι ένας συμπαίκτης», δήλωσε στο The Verge. Αλλά μια μελέτη του 2024 που δημοσιεύθηκε από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας διαπίστωσε ότι σε τρεις πόλεις της Πολιτείας, πάνω από τις μισές από όλες τις διαδρομές με οχήματα πλατφορμών δεν αντικατέστησαν τα ιδιωτικά αυτοκίνητα, αλλά πιο βιώσιμους τρόπους μετακίνησης, όπως το περπάτημα, τα μέσα μαζικής μεταφοράς και το ποδήλατο.
Κι εδώ είναι το θέμα: Οι προορισμοί εξυπηρετούνται από τρεις διαφορετικές γραμμές του μετρό. Οποιοσδήποτε λοιπόν μπορεί να μετακινηθείτε μεταξύ δύο σημείων, να αποφύγει τη συμφόρηση και να φτάσει νωρίτερα, με 2,90 δολάρια. Μπορεί το Uber Route Share είναι φθηνότερο από την τυπική υπηρεσία αυτοκινήτων της Uber -η οποία έχει γίνει ακριβότερη κατά 7,2% τον τελευταίο χρόνο- αλλά το Route Share απέχει πολύ από τον πιο αποτελεσματικό ή οικονομικό τρόπο μετακίνησης στις μεγαλύτερες αγορές στις οποίες ξεκινάει.
«Αν μη τι άλλο», δήλωσε ο Σεν, «μειώνει την αποδοτικότητα των μέσων μεταφοράς με το να γεμίζει τις ίδιες διαδρομές με ακόμη περισσότερα οχήματα».
