Πως το Ταξί έπεσε θύμα της μεθυστικής ρητορικής της Uber και του ψηφιακού κόσμου

του Βασίλη Σιάσσου

          Είναι αλήθεια ότι δεν είχαμε πολύ χρόνο να σκεφτούμε και να αποφασίσουμε για όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια. Τώρα γινόμαστε μάρτυρες της απόλυτης κυριαρχίας του ψηφιακού κόσμου.

          Υπό την προστασία μιας νέας μορφής καπιταλισμού, η οποία χρησιμοποιεί την τεχνολογία για τον άμεσο πλουτισμό κάποιων και την υποταγή των υπολοίπων, πλατφόρμες τύπου Uber εμφανίζονται αποδιοργανωτικά, αδηφάγα και δρουν με ατιμωρησία κάτω από την προστατευτική ομπρέλα νεοφιλελεύθερων πολιτικών.

          Ο τροχός του καπιταλισμού δεν σταματά να γυρίζει ποτέ. Βρίσκεται σε συνεχή κίνηση και αναζητά νέους δρόμους. Έτσι, προέκυψε ο ψηφιακός κόσμος, ανεξερεύνητος εκείνη την εποχή και παρθένος.

          Η κατάκτησή του έγινε με τις ευλογίες του καπιταλιστικού συστήματος, όχι συμπτωματικά, όχι τυχαία. Η κατάκτηση του ψηφιακού κόσμου είναι ο προθάλαμος για την κατάκτηση του πραγματικού κόσμου.

          Η παγκόσμια κοινότητα, άνθρωποι της καθημερινότητας με χαμηλό και μέσο εισόδημα, αντιλαμβάνονται τώρα τις τρομερές συνέπειες της νέας εποχής και συνειδητοποιούν τις πραγματικές προθέσεις ενός εχθρού που κρύφτηκε επιμελώς πίσω από ένα πέπλο ευφημισμού για την πρόοδο, την εξέλιξη και την ελευθερία.

          Ναι, η ρητορική των ψηφιακών πλατφορμών είναι μεθυστική, αλλά ο σκοπός της είναι να αποσπάσει το ευρύ κοινό από την αλήθεια. Όλα είναι ένα τέχνασμα, μία ψευδαίσθηση. Όπως το μαντήλι του μάγου εξαφανίζεται από το χέρι του, έτσι εξαφανίζονται τα δικαιώματα και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια σ’ αυτή τη νέα ψηφιακή εποχή. Μ’ ένα μαγικό τρόπο αποσπάσανε τη συγκατάθεσή μας και τώρα έκπληκτοι και αδύναμοι προσπαθούμε να καταλάβουμε γιατί δεν αντιδράσαμε όταν έπρεπε και γιατί δεν αντιδρούμε τώρα που γνωρίζουμε.

          Και όσο αναρωτιόμαστε που είναι το μαντήλι, ο μάγος, που είναι πάντα ένα βήμα μπροστά, προετοιμάζει ήδη το επόμενο κόλπο. Επειδή στον ψηφιακό κόσμο που μας έχει επιβληθεί ως αναπόφευκτος και απαραίτητος, δεν υπάρχουν νόμοι και κανονισμοί, η γραμμή των μεγάλων ψηφιακών πλατφορμών –πάντα με την ευλογία των νεοφιλελεύθερων πολιτικών– ορίζει μία ενιαία στρατηγική: να προχωρήσουμε με κάθε κόστος, καταστρέφοντας κάθε εμπόδιο που θα βρεθεί στο διάβα μας, κλονίζοντας το κράτος πρόνοιας και εξαλείφοντας όλα τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς κανέναν οίκτο. Έτσι λειτουργεί ο νέος καπιταλισμός. Έτσι λειτουργούν οι ψηφιακοί κολοσσοί. Έτσι λειτουργεί και η Uber.

          Είναι πάρα πολύ απλό. Και θα το εξηγήσω. Η Uber και οποιαδήποτε Uber εκμεταλλεύεται τις δικές μας υποδομές μεταφορών, δημιουργώντας οικονομικές σχέσεις, αποκομίζει τεράστια οικονομικά οφέλη και ως αντάλλαγμα δεν προσφέρει τίποτα στην εθνική οικονομία. Και το χειρότερο είναι ότι συμβιβαστήκαμε με μια παιδική εκδοχή, ότι η Uber είναι ένας απλός διαμεσολαβητής στις αστικές μεταφορές και μια σύγχρονη εναλλακτική λύση στο ταξί.

          Σε όλο τον κόσμο καταγράφηκαν συγκρούσεις μεταξύ της Uber και της παραδοσιακής βιομηχανίας ταξί. Αμέσως τέθηκαν σε λειτουργία όλοι οι μηχανισμοί μέσων μαζικής ενημέρωσης προκειμένου να πειστεί η κοινωνία ότι αυτή η σύγκρουση είναι τεχνολογική. Ότι ο ένας εκπροσωπεί το παλιό και ο άλλος το νέο. Δημιουργήθηκε λοιπόν η αίσθηση, ότι οι συνέπειες της εισόδου των ψηφιακών πλατφορμών στα ταξί, όπως η εργασιακή εκμετάλλευση, οι άγριες εμπορικές στρατηγικές, η φοροαποφυγή και η απώλεια στοιχείων της ιδιωτικότητας των χρηστών (προσωπικά δεδομένα) ήταν αναπόφευκτα και αποτελούν, έτσι απλά, μέρος των χαρακτηριστικών της νέας ψηφιακής εποχής.

          Η παραπλανητική συζήτηση περί μοντέρνου και παραδοσιακού και η σύγχυση που προκλήθηκε, έδωσε την ευκαιρία στην Uber να εξαπλωθεί σαν πετρελαιοκηλίδα γρήγορα και εύκολα σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Κρατήστε σε αυτό το σημείο την παθητικότητα των δημόσιων αρχών που ήταν πάντα ένα βήμα πίσω από τις εξελίξεις.

          Ας μην γελιόμαστε. Τα σχέδια των ψηφιακών πλατφορμών είναι η οικονομική κυριαρχία σε παγκόσμιο επίπεδο. Εν προκειμένω στο δικό μας τομέα, αυτόν των μεταφορών, η Uber δεν φιλοδοξεί απλώς να διαχειρίζεται έναν στόλο ταξί, αλλά να ελέγχει όλο το φάσμα της αγοράς. Οι διαρθρωτικές αλλαγές που διαφημίζει, όπως η απελευθέρωση αδειών ή η εισαγωγή δυναμικών τιμών δεν είναι τίποτα άλλο από ξερίζωμα κάθε εμποδίου στο δρόμο της.

          Η φιλοδοξία της Uber είναι να ελέγχει και να αποφασίζει με βάση τα δικά της συμφέροντα για την οργάνωση των μελλοντικών πόλεων και την κινητικότητα γύρω τους. Γι’ αυτό και καθοδηγεί τις κυβερνητικές πολιτικές. Κι εδώ είναι το μεγάλο αγκάθι, η μεγάλη πληγή, το μεγάλο πρόβλημα. Η οικονομική δύναμη των ψηφιακών κολοσσών είναι τέτοια που μπορεί να νικήσει οποιοδήποτε κράτος. Αλλά αυτό είναι και ο θάνατος της δημοκρατίας. Όταν επιβάλλεσαι με οποιοδήποτε τίμημα, τότε σίγουρα το κάνεις έξω από τα δημοκρατικά πλαίσια.

          Εν κατακλείδι, η Uber είναι μία απειλή, όχι μόνο για τα ταξί αλά και για την δημοκρατία. Είναι τόσο καταθλιπτική η πραγματικότητα, που οποιαδήποτε λύση μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα σ’ αυτή την επιβολή, προτείνεται και υιοθετείται με συνοπτικές διαδικασίες. Συνδικαλιστικοί αγώνες, δημιουργία συνεταιρισμών ταξί, άλλοι τύποι κλαδικής αυτοοργάνωσης είναι ένα βήμα προς την πραγματική συνεργατική οικονομία. Κάποιος, κάπως, πρέπει να σταθεί απέναντι στην ψευτοοικονομία της ψηφιακής πλατφόρμας.

          Το σημαντικότερο το άφησα για το τέλος. Είναι ανάγκη πλέον και εκεί πρέπει να εστιάσουμε, στο πως θα οικοδομήσουμε μια κοινωνική συνείδηση σχετικά με την χρήση και το ρόλο αυτών των ψηφιακών πλατφορμών. Οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνέπειες αυτής της ψηφιακής μετάβασης δεν υποθηκεύουν μόνο το δικό μας μέλλον, αλλά και των παιδιών μας. Και των γενεών που θα έρθουν. Και είμαστε υπόλογοι γι αυτό.