Κόστα Ρίκα: Το Εφετείο χαρακτηρίζει την Uber εργοδότη και επιδικάζει αποζημίωση απόλυσης σε πρώην οδηγό της
Το Εφετείο της Κόστα Ρίκα αποφάνθηκε στις 27 Αυγούστου ότι η Uber λειτουργούσε επί χρόνια υπό τον μανδύα της «συνεργασίας», αποφεύγοντας να αναγνωρίσει τη σχέση εργασίας με τους οδηγούς της, τους οποίους αποκαλεί παραπλανητικά «συνεργάτες».
Η ετυμηγορία επικυρώνει την αρχική απόφαση του Εργατικού Δικαστηρίου του Απριλίου 2024 και καθιστά σαφές ότι η Uber ενεργεί ως εργοδότης, ελέγχοντας και οργανώνοντας την υπηρεσία, ενώ μεταφέρει τους κινδύνους και τα έξοδα στους εργαζομένους. «Δημιουργείται μια κρυφή εργασιακή σχέση υπό το πρόσχημα της συνεργασίας, η οποία έρχεται σε αντίθεση με την προστασία που παρέχει ο Κώδικας Εργασίας και το Σύνταγμα», αναφέρει η δικαστική απόφαση.
Το δικαστήριο επισημαίνει ότι η εταιρεία μετακυλίει τους κινδύνους στους οδηγούς, οι οποίοι εργάζονται σε συνθήκες τεχνικής και οικονομικής εξάρτησης, χωρίς πρόσβαση σε βασικά δικαιώματα όπως επίδομα, άδειες, κοινωνική ασφάλιση ή δυνατότητα συνδικαλισμού.
Μεταξύ των μεθόδων ελέγχου της Uber που αναφέρονται στην απόφαση, ξεχωρίζουν ο συνεχής γεωεντοπισμός των οδηγών, η χρήση αλγόριθμων που ρυθμίζουν τα ωράρια, τις διαδρομές και την αποδοχή των υπηρεσιών, καθώς και τα συστήματα αξιολόγησης που επιβάλλουν έμμεσες κυρώσεις. Η απόφαση αναφέρει ότι η αλγοριθμική υποταγή είναι η πιο εξελιγμένη μορφή εργασιακής εξάρτησης του 21ου αιώνα και ότι οι εμπορικές συμβάσεις προσχώρησης της Uber δεν επιτρέπουν διαπραγματεύσεις ούτε προστατεύουν τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Η υπόθεση
Η δικαστική διαμάχη ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2024, όταν ένας οδηγός που εργαζόταν στην Uber από τον Οκτώβριο του 2019 αποσυνδέθηκε, χωρίς αιτιολόγηση ή αποζημίωση, τον Φεβρουάριο του 2023. Ο οδηγός μήνυσε την πλατφόρμα, το Εργατικό Δικαστήριο έκρινε ότι αυτή η αποσύνδεση ισοδυναμούσε με απόλυση και διέταξε την Uber να καταβάλει 9.508.737,98 κολόν (πάνω από 16.000 ευρώ) για επιδόματα αδείας, προειδοποίηση και αποζημίωση απόλυσης.
Η Uber άσκησε έφεση, αλλά το Εφετείο επικύρωσε την καταδίκη, επιβεβαιώνοντας ότι η εταιρεία δεν τηρούσε επί χρόνια την εργατική νομοθεσία, ενώ παρουσίαζε το μοντέλο της ως καινοτόμο και συνεργατικό.
Κριτική στο επιχειρηματικό μοντέλο της Uber
Το δικαστήριο δεν αφήνει καμία αμφιβολία: η Uber δεν είναι ένας απλός μεσάζων, αλλά μια εταιρεία που οργανώνει, ελέγχει και διευθύνει την παροχή της υπηρεσίας, παραβιάζοντας συστηματικά τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων της. Η Δικαιοσύνη προειδοποιεί ότι αυτού του είδους οι πρακτικές δημιουργούν εργασιακή επισφάλεια, επιβολή μονομερών όρων και αποκλεισμό των εργαζομένων από την κοινωνική προστασία. «Σε πολλές περιπτώσεις, οι εργοδότες καταφεύγουν σε τεχνητούς ή παραπλανητικούς μηχανισμούς για να καλύψουν την πραγματική φύση της εργασιακής σχέσης και να αποφύγουν τις νομικές ευθύνες, με αρνητικές συνέπειες για την κοινωνική δικαιοσύνη», επισημαίνει η απόφαση.
Παρά την καταδίκη της, η Uber συνεχίζει να δικαιολογεί το επιχειρηματικό της μοντέλο λέγοντας ότι οι πληρωμές προέρχονται από τους χρήστες και ότι οι οδηγοί αναλαμβάνουν τους κινδύνους. Ωστόσο, η Δικαιοσύνη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εταιρεία ελέγχει έμμεσα όλες τις πτυχές της εργασίας μέσω αλγορίθμων και ψηφιακής εποπτείας, γεγονός που της προσδίδει την ιδιότητα του εργοδότη.
Εκτιμάται ότι περισσότερες από 28.000 οικογένειες εξαρτώνται από την Uber. Η είσοδος των πλατφορμών στις μεταφορές έχει δημιουργήσει ένα νομικό κενό, καθώς η εργατική νομοθεσία δεν αναγνωρίζει αυτές τις συγκεκαλυμμένες εργασιακές σχέσεις. Η Uber, εν τω μεταξύ, συνεχίζει να λειτουργεί σαν να είναι όλα εντάξει, πληρώνοντας φόρους αλλά αποφεύγοντας βασικές υποχρεώσεις προς τους οδηγούς της.
Ο δικηγόρος Ραφαέλ Ροντρίγκες, ο οποίος εκπροσώπησε τον πρώην οδηγό της Uber, επισήμανε ότι η απόφαση είναι τελεσίδικη και η πλατφόρμα δεν έχει πλέον καμία δυνατότητα προσφυγής, επιβεβαιώνοντας έτσι μια σημαντική δικαστική νίκη όσον αφορά την υπεράσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων.
